Thế giới đang trải qua một trong những năm thời tiết khắt nghiệt nhất trong lịch sử do hiện tượng El Nino, khiến mùa màng thất bát. Cộng thêm với tác động từ cuộc xung đột tại Ukraine gây áp lực cho chuỗi cung ứng lương thực thế giới. Trước tình hình ấy, việc Ấn Độ ngừng xuất khẩu gạo đã làm xáo trộn thị trường lương thực toàn cầu, có nguy cơ đẩy giá gạo nói riêng và ngũ cốc nói chung lên cao. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội cho các quốc gia xuất khẩu gạo lớn khác.
Ấn Độ ngừng xuất khẩu gạo – Thách thức và cơ hội
Tuần qua, Chính phủ Ấn đã sửa đổi các tiêu chuẩn về xuất khẩu gạo, cấm bán ra nước ngoài một loại gạo chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu xuất khẩu gạo của nước này. Chính sách xuất khẩu liên quan đến gạo trắng không phải gạo basmati dù ở hình thức nào (gạo xay xát một phần hoặc toàn bộ, đã hoặc chưa đánh bóng hoặc tráng men) đều được chuyển từ “tự do” thành “cấm”, có hiệu lực ngay lập tức. Ấn Độ chỉ được phép xuất khẩu gạo dựa trên yêu cầu của chính phủ, hoặc giới chức nước khác nhằm đảm bảo an ninh lương thực. Giao dịch từ trước vẫn được phép hoàn thành.
Giáo sư David Ubilava – Đại học Sydney, nois: Bất cứ nhà sản xuất lớn nào ngừng cung cấp cho thị trường thì tình trạng thiếu hụt xuất hiện và giá cả tăng cao. Với trường hợp này cũng vậy. Các quốc gia phụ thuộc vào gạo của nước này sẽ bị ảnh hưởng và buộc phải tìm nguồn cung thay thế.
Lệnh dừng xuất khẩu gạo được Ấn Độ đưa ra trong bối cảnh giá gạo tại nước này đã tăng hơn 11,5% trong vòng 1 năm qua và 3% chỉ trong tháng vừa qua. Các diễn biến thời tiết không thuận trong vụ lúa xuân hè càng thúc đẩy Chính phủ Ấn Độ đi tới quyết định này.
Chuyên gia kinh tế cho rằng lệnh cấm làm hạ nhiệt giá gạo ở Ấn Độ nhưng tăng sức ép giá gạo toàn cầu, trong bối cảnh Bộ Nông nghiệp các quốc gia khác lo ngại hiện tượng El Nino ảnh hưởng mùa màng.
Ông Ravisak Vanichjakvong – Giám đốc Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan, cho biết: El Nino khiến mưa ít hơn. Các nước xuất khẩu gạo trong đó có Ấn Độ và Thái Lan đều chịu tác động này. Tôi lo ngại tình trạng này sẽ kéo dài trong suốt năm nay cà năm sau, không đủ nước tưới tiêu thì sản lượng tiếp tục giảm.
Gạo là lương thực thiết yếu của thế giới, lượng tiêu thụ ở châu Á chiếm đến 90% nguồn cung toàn cầu. Với vai trò là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, chiếm tới 40% thị trường toàn cầu, quyết định cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ có thể gây ra xáo trộn lớn về giá trên thị trường quốc tế.
Ông Harsh Singla – Chủ nhà máy gạo, nói: "Thị trường trong nước cũng có nhu cầu rất lớn, vì vậy giá cả sẽ không giảm. Việc cấm xuất khẩu gạo sẽ tác động đến các nước vì Ấn Độ là nhà cung cấp gạo chính trên thế giới.
Lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ đưa ra trong bối cảnh sản lượng gạo tại nhiều quốc gia châu Á đứng trước nguy cơ sụt giảm bởi tác động của El Nino. Nguy cơ khan hiếm nguồn nguyên liệu cung ứng xuất khẩu là khó tránh khỏi. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để các nước xuất khẩu gạo lớn như Thái Lan và Việt Nam tăng tốc bứt phá.
Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Ấn Độ cho rằng đây là đòn giáng mạnh với thương mại, đồng thời khẳng định sẽ đề nghị chính phủ cân nhắc lệnh cấm sau khi tình hình cải thiện.
Theo TTXVN