Câu chuyện môn lịch sử nên được coi là môn chính hay môn phụ, là môn bắt buộc hay môn tự chọn ở bậc trung học phổ thông vẫn đang còn nhiều quan điểm khác nhau. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng lên tiếng, lần nữa giải thích lý do vì sao đưa môn Lịch sử thành môn tự chọn ở bậc trung học phổ thông. Việc này là thực hiện đúng yêu cầu đổi mới giáo dục và đã lấy ý kiến rộng rãi. Bài viết sau đây không đi vào quan điểm tranh cãi, nhưng là một đề xuất về cách dạy học môn lịch sử trong nhà trường, kể cả bậc tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông. Trong đó vai trò của thầy cô giáo là quyết định. Làm sao để học sinh yêu thích môn sử?
Ảnh minh họa.
Học môn sử là để hiểu lịch sử nước Việt Nam mình, từ đó, hiểu rộng về lịch sử thế giới, trước hết là phần lịch sử thế giới ấy có liên quan xa gần tới lịch sử nước mình.
Môn sử sẽ khiến học sinh rất chán nếu chỉ bám chặt vào sách giáo khoa, chỉ bắt học sinh cắm cúi ghi chép những điều mà chính giáo viên dạy sử cũng không hiểu biết tường tận. Lịch sử là môn khoa học xã hội vào loại khó chứ không hề dễ. Nhưng nếu thầy cô giáo dạy sử tự trang bị cho mình kiến thức khá phong phú về môn học này, luôn cập nhật những diễn biến của lịch sử, từ lịch sử Việt Nam tới lịch sử khu vực, lịch sử châu lục, lịch sử thế giới, và truyền đạt cho học sinh những kiến thức còn “nóng hôi hổi” chứ không chỉ những kiến thức đã nguội lạnh vì thiếu sợi dây dắt dẫn, liên hệ với thực tại đang sống, thì môn sử lại thu hút được học sinh. Luôn cập nhật, luôn liên hệ với thực tại, luôn biết rút những bài học từ lịch sử xa xưa tới lịch sử kề cận, luôn tìm được những câu chuyện hấp dẫn từ lịch sử để kể lại cho học sinh, thì bảo đảm, các em học sinh sẽ thấy môn này hấp dẫn.
Tôi nhớ, ngày tôi còn nhỏ, hai môn học có vẻ “khô” là môn địa lý và môn lịch sử, nhưng khi thầy dạy mình là người am hiểu hai môn này, cảm thấy thú vị về hai môn này, muốn tìm những điều hấp dẫn không hề thiếu ở hai môn này, thì học sinh rất vui khi học chính hai môn được coi là “khô” ấy.
Không ai nói toán học là môn “mướt mát” cả, nhưng nếu thầy cô biết dạy, toán học lại trở thành môn học tuy khó nhưng đầy hấp dẫn, vì nó thách thức trí tò mò, khát khao hiểu biết và sáng tạo của học sinh.
Ảnh minh họa.
Môn lịch sử cũng vậy thôi. Ngay khi thầy cô giáo dạy về những trận thắng quân xâm lược Tàu trong quá khứ của ông cha ta, nếu họ biết liên hệ với cuộc chiến biên giới phía Bắc Tổ quốc tháng 2/1979, tôi nghĩ học sinh sẽ rất háo hức, rất tự hào khi học những giai đoạn lịch sử này.
Hay khi giảng dạy sử về những giai đoạn lịch sử cách mạng Việt Nam thời hiện đại, từ trước năm 1945 trở về sau, nhất là dạy về cuộc đời hoạt động yêu nước của Bác Hồ và những nhân vật lịch sử tầm cỡ của Việt Nam như Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu, Nguyễn An Ninh…đó là giai đoạn chưa xa chúng ta lắm, lại có rất nhiều câu chuyện vừa cảm động vừa hấp dẫn, mà thầy cô giáo chịu khó sưu tầm thêm tài liệu bên ngoài sách giáo khoa, kể lại cho lôi cuốn học sinh, thì không lý gì học sinh không thích thú và có cảm xúc. Dạy sử hay học sử đều rất cần cảm xúc. Nếu dạy về cách mạng Việt Nam thời cận đại và hiện đại, thầy cô giáo lại kể nhiều câu chuyện về quá trình tìm đường cứu nước của Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu, và đặc biệt là Nguyễn Ái Quốc, những câu chuyện vừa xúc động vừa hấp dẫn, thậm chí ly kỳ, thì làm sao học sinh không yêu môn sử cho được ?
Còn nếu chỉ bám chặt vào sách giáo khoa, bài giảng không có một chút mở rộng hay làm cho sâu sắc thêm, lại cứ đều đều một giọng khô khan, thì thật khó để học sinh yêu thích môn sử.
Nhà trường phải có trách nhiệm với môn lịch sử, vì đó là môn chính chứ không hề là môn phụ, nhất là với Việt Nam, lịch sử hàng nghìn năm là một chuỗi những tranh đấu chống ngoại xâm, những bản hùng ca và bi ca cứ tiếp nối, những hy sinh không thể nào tính hết, thì làm sao môn học về chính những bước đi khó nhọc của dân tộc mình, của đất nước mình lại là môn phụ được?
Nhà thơ Thanh Thảo