Là một trong những tộc người có dân số gần như ít nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam, Tộc người Đan Lai, huyện Con Cuông trước những năm 1960 hầu như không có người được đi học chữ. Cuộc sống chủ yếu tự cung tự cấp ở khu vực vùng lõi rừng Pù Mát đại ngàn. Ở tộc người ấy, duy nhất có thầy La Đình Thám được cử đi học trường sư phạm miền núi Nghệ An. Thầy cũng là người Đan Lai ở Nghệ An lần đầu tiên được gặp Bác Hồ năm 1961. Những kỷ niệm ngày ấy đã thôi thúc thầy giáo Thám quyết tâm gieo con chữ cho đồng bào các dân tộc quê hương.
Thầy giáo Đan Lai đầu tiên được gặp Bác Hồ
Thầy giáo La Đình Thám năm nay đã hơn 70 tuổi. Trong ngôi nhà cấp 4 đơn sơ, tấm ảnh chụp chung cùng Bác Hồ và chiếc bình tông Bác tặng là những kỷ vật được thầy Thám cất giữ trang trọng. Đó là lời nhắc nhở, động viên, tạo động lực để thầy Thám vượt mọi khó khăn tìm con chữ truyền dạy cho các thế hệ tộc người Đan Lai cũng như các tộc người nơi miền núi Con Cuông.
Thầy giáo La Đình Thám, Bản Thái Sơn 1 xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An
Thầy giáo La Đình Thám, Bản Thái Sơn 1 xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An, chia sẻ: “Khi Bác đến thăm và bước vào hội trường, trong niềm xúc động phấn khởi, tiếng vỗ tay hân hoan vang lên khắp cả hồi dài. Nói chuyện với học sinh của trường, Bác đã gọi từng học sinh của các dân tộc lần lượt đứng dậy. Và khi đến dân tộc Đan Lai duy nhất chỉ có một mình La Văn Thám. Thấy vậy, Bác Hồ ngạc nhiên và hỏi: Sao dân tộc Đan Lai chỉ có một mình cháu vậy, sau này cháu phải cố gắng truyền đạt các kiến thức làm sao để có nhiều người Đan Lai được đi học, nhất là các cháu gái nữa. Và cũng trong giây phút thiêng liêng đó, La Văn Thám cũng là một trong 3 học sinh dân tộc thiểu số duy nhất của trường được Bác tặng quà đó là chiếc bình đông.
Nói xong Bác kéo đến gần và chụp kiểu ảnh để lưu niệm”. Tốt nghiệp ra trường, chàng thanh niên trẻ La Đình Thám xung phong đến những vùng xa vùng khó khăn của huyện Con Cuông để mang con chữ truyền dạy cho học sinh. Năm 1963, sau khi tốt nghiệp thầy về nhận công tác tại trường tiểu học Châu Khê được giữ chức vụ Hiệu trưởng. Thế nhưng nhớ lời Bác dặn dò, năm 1967, thầy xin chuyển về công tác tại trường Tiểu học Môn Sơn 3, nơi có tộc người Đan Lai sinh sống. Cảnh thất học, mù chữ vẫn đang hiện hữu hàng ngày. Thầy Thám đã cùng với các thầy cô giáo vào tận rừng sâu tìm các học sinh để vận động các em đến trường.
Thầy giáo Trần Thanh Tùng, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học 3 xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, Nghệ An, nói: “Thầy La Văn Thám là người con của tộc người Đan Lai, thầy đã có hơn 20 năm công tác tại Trường tiểu học 3 Môn Sơn, trên cương vị hiệu trưởng nhà trường nhiều năm liền. Thầy luôn là người mẫu mực và đã có nhiều đóng góp cho sự nghiệp giáo dục của huyện nhà, đặc biệt đối với xã Môn Sơn. Từ tấm gương của thầy tập thể cán bộ giáo viên nhà trường đang nỗ lực noi gương và phát huy những phẩm chốt đẹp để đưa nhà trường ngày càng vững mạnh phát triển đi lên”.
Chị Hà Thị Thuận, Bí thư Chi bộ Bản Thái Sơn 1, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An
Chị Hà Thị Thuận, Bí thư Chi bộ Bản Thái Sơn 1, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An, nói: Thầy Thám năm nay đã 50 tuổi Đảng, thầy luôn là người đức độ, sống chan hòa gần gũi là tấm gương sáng để cho thế hệ trẻ học tập và noi theo. Từ tấm gương của Thầy với bản thân em cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa để cùng nhân dân xây dựng bản làng ngày càng giàu đẹp hơn nữa”.
Cuộc sống đang đổi thay từng ngày, hầu hết con em tộc người Đan Lai nói riêng, đồng bào các dân tộc huyện Con Cuông nói chung đã được đến trường. Lần gặp Bác cùng những kỷ vật vẫn luôn có ý nghĩa không chỉ với người thầy giáo già nhớ về Người mà nó như là động lực để các thế hệ tộc người Đan Lai tiếp tục phấn đấu, nỗ lực không ngừng./.