Tinh tế số - Động lực bứt phá của Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới

QNgTV- Kinh tế số ngày càng trở thành động lực then chốt, định hình lực lượng sản xuất và phương thức tăng trưởng mới, giúp nhiều quốc gia thích ứng với thời đại số. Nhận thức rõ tầm quan trọng này, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách thúc đẩy chuyển đổi số, đưa phát triển kinh tế số và xã hội số thành nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược quốc gia. Với quy mô ước đạt 39 tỷ USD năm 2025 và tốc độ tăng trưởng thuộc nhóm nhanh nhất Đông Nam Á, kinh tế số đang khẳng định vai trò trụ cột trong tiến trình phát triển mới của đất nước.

Nằm ở vị trí trung tâm của Đông Nam Á và sở hữu tiềm năng tăng trưởng lớn, Việt Nam được đánh giá có tốc độ phát triển kinh tế số nổi bật trong khu vực. Trong những năm gần đây, kinh tế số Việt Nam đạt nhiều bước tiến quan trọng.

Theo báo cáo thường niên về kinh tế số khu vực Đông Nam Á lần thứ mười do Google, Temasek và Bain & Company vừa công bố ngày 25/11/2025, nền kinh tế số Việt Nam sẽ đạt tổng giá trị hàng hóa 39 tỷ USD vào cuối năm 2025, tăng 17% so với năm trước. Tốc độ tăng trưởng này giúp Việt Nam đứng thứ hai Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia và đang ở trong nhóm nền kinh tế số phát triển nhanh nhất. Dự báo đến năm 2030, tổng giá trị kinh tế số Việt Nam có thể đạt từ 85-190 tỷ USD.

Thương mại điện tử tiếp tục giữ vai trò trụ cột khi chiếm tới hai phần ba quy mô nền kinh tế số và dự kiến vượt mốc 25 tỷ USD trong năm 2025, tương đương mức tăng 17%. Với quy mô dân số lớn, tỷ lệ người dùng Internet cao và việc mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến, Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường e-commerce tiềm năng nhất châu Á.

Một điểm sáng nữa phải kể đến là mức độ tiếp cận AI của người Việt. Việt Nam hiện đứng đầu Đông Nam Á ở ba chỉ số quan trọng: 81% người dùng tương tác với AI hằng ngày; 83% tích cực học tập hoặc nâng cao kỹ năng liên quan đến AI; 96% sẵn sàng chia sẻ quyền truy cập dữ liệu với các tác nhân AI. Việt Nam hiện có hơn 40 startup hoạt động trong lĩnh vực AI và đã thu hút 123 triệu USD vốn đầu tư tư nhân trong năm qua, tương đương 5% tổng vốn đầu tư AI toàn khu vực.

Báo cáo e-Conomy SEA 2025 đánh giá Việt Nam đang chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của tài chính số, với tổng giá trị giao dịch thanh toán số dự kiến đạt 178 tỷ USD vào năm 2025, cho thấy tốc độ chuyển đổi không tiền mặt diễn ra nhanh trên phạm vi toàn quốc. Việt Nam đã xác lập tầm nhìn trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, trong đó kinh tế số được xác định là một trong những động lực quan trọng, phấn đấu đóng góp 30% GDP vào năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam tiếp tục triển khai Chương trình Chuyển đổi số quốc gia, tập trung vào ba trụ cột: chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Việc thương mại hóa 5G trong thời gian gần đây đã cụ thể hóa tầm nhìn của Chính phủ về việc tận dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để thúc đẩy chuyển đổi số trong doanh nghiệp, đồng thời tăng tốc triển khai cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 trên phạm vi toàn quốc.

Cùng với đó, Việt Nam cũng đẩy mạnh hoàn thiện khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo. Chiến lược AI ban hành năm 2021 đang được cập nhật và dự kiến cuối năm 2025 sẽ có bản mới cùng với Luật AI. Đây không chỉ là cơ sở pháp lý quan trọng mà còn thể hiện tầm nhìn quốc gia: AI sẽ trở thành hạ tầng trí tuệ phục vụ Nhân dân, thúc đẩy phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Để tạo đột phá cho phát triển kinh tế số, Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết chiến lược, như: Nghị quyết 57, Nghị quyết 68, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66.., tập trung vào các lĩnh vực then chốt: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hội nhập quốc tế; xây dựng và thi hành pháp luật; kinh tế tư nhân. Đây là những trụ cột thể chế quan trọng, mở ra không gian phát triển mới cho cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ cho kinh tế số bứt phá.

Trong Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội XIV của Đảng, một trong những quan điểm chỉ đạo của Đảng trong thời gian tới là: “Xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia là động lực chính và phát triển kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất; hoàn thiện thể chế phát triển gắn với thực hiện đồng bộ 4 chuyển đổi: Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực; thu hút, trọng dụng nhân tài, đẩy mạnh phát triển lực lượng sản xuất mới”.

Từ đó, Đảng đặt ra nhiệm vụ: “Xác lập mô hình tăng trưởng mới với mục tiêu là nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của nền kinh tế; lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính; tạo ra sức sản xuất và phương thức sản xuất mới chất lượng cao, trọng tâm là kinh tế dữ liệu, kinh tế số; đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực. Xác định các động lực tăng trưởng mới và lấy khoa học công nghệ là trọng tâm để làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống. Hình thành các cực tăng trưởng mạnh, các vùng kinh tế trọng điểm, các đô thị, các đặc khu kinh tế thế hệ mới ngang tầm khu vực và toàn cầu”.

Trong bối cảnh chuyển đổi sâu rộng trên toàn cầu, sự trỗi dậy mạnh mẽ của kinh tế số mở ra thời cơ lớn để Việt Nam bứt phá, hình thành mô hình tăng trưởng mới dựa trên tri thức và công nghệ. Với định hướng chiến lược đúng đắn của Đảng, hệ sinh thái số đang dần hoàn thiện, tạo điều kiện để doanh nghiệp đổi mới, người dân thích ứng và nền kinh tế vận hành hiệu quả, đưa Việt Nam tiến gần đến mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045.