Viết tiếp bản hòa tấu của đại ngàn

(QNgTV)- Giữa nhịp sống hiện đại ngày càng sôi động, ở nơi đại ngàn phía Tây Quảng Ngãi vẫn có những người lặng lẽ gìn giữ những thanh âm mộc mạc của núi rừng. Bằng tình yêu cháy bỏng dành cho âm nhạc truyền thống, Y Rum - cô gái dân tộc Ba Na, đã thành lập Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, nơi không chỉ dạy những nốt nhạc vang lên từ đá, từ ống nứa, mà còn thắp lên niềm tự hào dân tộc trong tâm hồn thế hệ trẻ.

17 giờ chiều, lớp học nhạc cụ truyền thống của Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y bắt đầu Mở đầu, các học viên ôn lại bài cũ. Đó là một bản hòa tấu của đàn T’rưng, đàn đá kết hợp với âm nhạc hiện đại.

Vẫn là những giai điệu quen thuộc, đầy tự hào của bài hát “Đường tôi đi dài theo đất nước”, nhưng được thể hiện thật khác biệt bởi thanh âm vang lên từ đá, từ ống nứa.

Chị Y Rum, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, cho biết: “Lứa tuổi đến với Câu lạc bộ là 5 tuổi, tới lớn là không giới hạn số tuổi. Ở đây các bạn người dân tộc Rơ Ngao cũng có, Ba Na cũng có và các bạn dân tộc Kinh cũng có. Để mà các bạn học viên làm quen với các loại đàn thì câu lạc bộ phải nắm bắt được tâm lý tuổi của từng học viên. Đầu tiên cho các bạn trải nghiệm luyện tay, sau đó cho các bạn học lý thuyết âm nhạc để các bạn có thể áp dụng từ những bản nhạc đó để trình diễn, luyện tập thành một tác phẩm trên đàn.”

Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y được thành lập năm 2022, chuyên dạy những loại nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số như đàn T’rưng, đàn đá và một số loại nhạc cụ hiện đại như Piano, Organ. Hiện có 38 học viên đang theo học lớp đàn T’rưng, 07 học viên theo học lớp đàn đá. Em Nguyễn Đinh Đức An, bộc bạch: “Năm nay con 08 tuổi, con học đàn đá cũng lâu rồi. Lúc đầu con thấy hơi bỡ ngỡ và hơi thích thú.”

Em R’Cơm Asavy, nói: “Hiện tại con học ở lớp cô Rum được 02 năm. Con học được đàn đá với đàn T’rưng. Lúc con mới vô học con cũng cảm thấy khó khó. Nhưng sau khi học được vài tháng con cũng cảm thấy dễ.”

Đàn đá và đàn T’rưng đều là nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số ở vùng phía Tây Quảng Ngãi. Nếu đàn T’rưng có âm thanh vang, trong, dễ gợi cảm xúc và khá phù hợp với trẻ em nhờ cách chơi trực quan, thì đàn đá lại đòi hỏi người chơi phải có cảm âm tốt và lực tay ổn định để tạo ra âm thanh chính xác. Cái khó là giữ được nhịp đều và độ vang ổn định trong suốt bản nhạc.

Để học viên dễ tiếp cận, chị Y Rum chọn cách truyền đạt gần gũi, sinh động, kết hợp nhiều thực hành. Các em được học qua cảm nhận bằng tai, bằng tay và cả cảm xúc. Từ đó dần hình thành đam mê và sự hứng thú với âm nhạc dân tộc ngay từ những lần đầu. Em Thái Gia Hân, cho biết: “Con đã học lớp cô Rum đánh đàn T’rưng đã được 01 năm. Hồi lúc bắt đầu học con cảm thấy rất hứng thú và bỡ ngỡ, bởi vì khi nghe tiếng đàn T’rưng và bây giờ con đánh tốt hơn trước. Con thấy đàn hay ở chỗ là âm thanh trong trẻo, rất vang. Con ước mơ mai sau con có thể đi trình diễn nhiều nơi với cây đàn này.”

Được đào tạo bài bản về nhạc cụ và sư phạm âm nhạc tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, cô gái dân tộc Ba Na – Y Rum luôn dành tình yêu đặc biệt cho âm nhạc truyền thống. Ngoài công việc giảng dạy âm nhạc ở trường tiểu học, chị luôn dành thời gian, tâm huyết để truyền dạy và biểu diễn nhạc cụ dân tộc. Mỗi thanh âm cất lên từ đàn đá, đàn T’rưng đều là nhịp cầu kết nối thế hệ trẻ với bản sắc văn hóa truyền thống.

Chị Rum cũng thường dành thời gian tìm đến các nghệ nhân - những "kho tàng sống" của văn hóa dân tộc để học hỏi và khắc ghi những điều tưởng chừng mai một. Nghệ nhân ưu tú A Jar: “Mong muốn là nhiều người khác sẽ tiếp tục noi theo Y Rum, người đàn chị, người đi trước, những người đi sau tiếp nối nhiều hơn nữa. Góp phần rất quan trọng trong phát triển văn hóa, nhất là văn hóa âm nhạc cổ truyền.”

Không chỉ dừng lại ở các lớp học nhạc cụ từ những người trẻ dân tộc thiểu số như chị Y Rum, việc truyền dạy âm nhạc truyền thống ở Quảng Ngãi đã và đang được triển khai bằng nhiều hình thức đa dạng. Từ các hội thi, lớp truyền dạy do chính quyền tổ chức, đến những câu lạc bộ văn hóa dân gian được chính những nghệ nhân, người có uy tín ở các thôn, làng thành lập, truyền dạy đã góp phần tiếp nối và gìn giữ bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.