Quyết liệt chống khai thác IUU, hướng tới gỡ “thẻ vàng” thủy sản

Chiều 23/9, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Phước Hiền, Trưởng Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU tỉnh chủ trì tại điểm cầu Quảng Ngãi dự Phiên họp lần thứ 14, Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì.

Phiên họp được tổ chức trực tiếp tại Trụ sở Chính phủ, trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển.  

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến giữa tháng 9/2025, cả nước có khoảng 81.400 tàu cá từ 6m trở lên, trong đó 72.300 tàu đã được cấp giấy phép, chiếm gần 89%. Đặc biệt, 99% số tàu từ 15m trở lên đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS). Nhờ vậy, tình trạng vi phạm giảm rõ rệt, số tàu mất kết nối VMS trên 6 giờ chỉ còn 190 trường hợp (giảm hơn 80% so với năm 2024), số tàu vượt ranh giới khai thác còn 4 trường hợp (giảm 76% so với cùng kỳ năm 2024).

Cùng với quản lý đội tàu và giám sát hành trình, công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản được triển khai quyết liệt. Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT) cũng đang được mở rộng ở nhiều cảng cá, giúp minh bạch quá trình từ khai thác đến tiêu thụ.

Báo cáo với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Phước Hiền cho biết, cùng với các địa phương ven biển, thời gian qua, Quảng Ngãi đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nhằm chống khai thác IUU và đạt được những kết quả tích cực. Công tác theo dõi, kiểm soát và giám sát hoạt động tàu cá được triển khai đồng bộ trên biển, tại cảng cá, cửa biển, tại chính quyền cơ sở, cộng đồng ngư dân và trên Hệ thống giám sát tàu cá. Các vi phạm về mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác đều đã được lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý nghiêm minh.

Cùng với quản lý đội tàu, tỉnh siết chặt truy xuất nguồn gốc thủy sản tại các cảng cá, đảm bảo minh bạch sản lượng khai thác, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, công tác quản lý vẫn còn khó khăn. Nhiều tàu cá của Quảng Ngãi nhiều năm không về địa phương, gây trở ngại cho việc giám sát.

"Hiện nay Quảng Ngãi có 278 tàu không khai thác, trong số này có 150 tàu nhiều năm không về địa phương. Tỉnh cũng đã thông báo cho các địa phương, đặc biệt là cơ quan kiểm ngư để kiểm tra, quản lý vấn đề này. Tuy nhiên, có một vấn đề vướng của địa phương là có những tàu từ 3 năm đến 5 năm không về, thậm chí liên hệ gia đình cũng không có thông tin. Vấn đề này, Quảng Ngãi cũng đề nghị, thông qua quản lý của kiểm ngư, cảnh sát biển, cũng như hải quân, xử lý nghiêm vấn đề này theo thông báo của Quảng Ngãi. Kiến nghị của Quảng Ngãi cũng như các địa phương khác là tăng cường các cơ quan chấp pháp trên biển; nội dung thứ hai là, hiện nay các địa phương cũng mong muốn chúng ta có cơ sở dữ liệu về các tàu cá và triển khai đồng bộ trên địa bàn các tỉnh ven biển; thứ ba về nhật ký khai thác của tàu cũng mong muốn sớm hoàn thiện và triển khai đồng bộ trên các địa phương. Cuối cùng, cũng như các địa phương khác, hiện nay chúng ta có một bất cập, với số lượng đội tàu lớn, tuy nhiên vấn đề về hạ tầng cảng cá; Quảng Ngãi hiện có 5 cảng cá chỉ đáp ứng được 1/3 nhu cầu tàu thuyền, tỉnh rất mong muốn được sự quan tâm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhất là Chính phủ có một sách lược về vấn đề này; song song đó cũng mong muốn là, việc chuyển đổi ngành nghề cho ngư dân, đây là vấn đề người dân rất mong muốn, Quảng Ngãi cũng như các địa phương khác chính sách này trong thời gian tới được triển khai cụ thể và thuận lợi để cho địa phương và ngư dân dễ dàng tiếp cận." Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền phát biểu.

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ghi nhận những kết quả tích cực trong công tác chống khai thác IUU. Thủ tướng nhấn lưu ý, hình vẫn còn phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến tiến trình gỡ “thẻ vàng” của EC nếu các giải pháp không được triển khai một cách kiên quyết, đồng bộ và thực chất.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và địa phương ven biển phải quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, tập trung triển khai đợt cao điểm toàn diện. Trọng tâm là kiểm soát chặt chẽ tàu cá xuất nhập bến, xử lý nghiêm tàu “ba không”, tàu mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác; đồng thời bảo đảm truy xuất nguồn gốc thủy sản minh bạch, chính xác.

Thủ tướng nhấn mạnh, phải phát huy vai trò của người dân, toàn xã hội và cả hệ thống chính trị, đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu, trong công tác chống khai thác IUU. Đây không phải là biện pháp đối phó, mà là nhiệm vụ căn cơ, bài bản, lâu dài, vừa vì lợi ích quốc gia, vừa vì sinh kế của ngư dân; đồng thời góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo và giữ gìn uy tín, danh dự của Việt Nam trên trường quốc tế.

Mục tiêu xuyên suốt là chấm dứt hoàn toàn khai thác bất hợp pháp để EC sớm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” IUU, trong đó quyết tâm gỡ “thẻ vàng” ngay trong năm 2025 là nhiệm vụ trọng tâm. Cần phát triển nghề cá theo hướng an toàn, hiện đại, bền vững, vừa bảo vệ nguồn lợi thủy sản, vừa nâng cao đời sống, tạo sinh kế ổn định cho ngư dân.