Người khôi phục nghề mật mía truyền thống

PTQ - Giữa nhịp sống hiện đại, không ít nghề truyền thống dần mai một. Lớn lên giữa xứ mía đường Quảng Ngãi, tuổi thơ của chị Nguyễn Thị Thu Thủy gắn bó với hương thơm ngọt lịm từ những mẻ mật mía quê nhà. Ở tuổi 35, chị Thủy cùng chồng quyết định khôi phục nghề cũ của gia đình để phát triển kinh tế và giữ lại hồn quê trong từng giọt mật. Không chỉ giữ nghề, chị còn tạo việc làm cho lao động địa phương, liên kết với nông dân trồng mía, để cây mía quê hương thêm vị ngọt bền lâu.

"Tạo cho bà con trồng mía lại và bà con có nguồn thu nhập từ mía và bà con xung quanh có việc làm nên cũng rất là vui. Điều đặc biệt nữa là đối với những người Quảng Ngãi xa quê nó như một món quà, tự hào về món quà ở Quảng Ngãi mình. Từ lâu nó đã mai một, giờ mình phục hưng trở lại."

Quy trình chế biến mật mía vẫn theo phương pháp truyền thống, nhưng đã có nhiều cải tiến so với trước đây. Chị Thủy đưa máy ép, máy lọc vào sản xuất, giúp tiết kiệm công sức, tăng độ sạch. Mật mía không chỉ thơm ngon hơn, sạch hơn, đảm bảo an toàn thực phẩm mà vẫn đậm đà hương vị truyền thống.

Chị Nguyễn Thị Thu Thủy, hộ kinh doanh Miền Trung Xanh cho biết: Mía thì dài hơn 1,2m, đưa vào máy róc, róc sạch xong rồi đưa vào máy ép siêu sạch và lọc qua nhiều lớp, mình nấu cô đặc lại sau đó mới để một đêm nguội, và mình vào mình lọc lại lần cuối, rồi chiết xuất ra chai thì nó đảm bảo về khâu đảm bảo an toàn thực phẩm và nó mang lại chất lượng thơm ngon, giữ nguyên hương vị mật mía truyền thống ngày xưa của mình.

Từng có công việc ổn định tại TP. Hồ Chí Minh, nhưng là người con sinh ra từ xứ mía đường, chị Nguyễn Thị Thu Thủy vẫn chưa nguôi nỗi nhớ nghề trồng mía, nấu mật một thời của quê hương. Hơn 04 năm trước, chị cùng chồng quyết định trở về Quảng Ngãi khởi nghiệp với nghề mật mía truyền thống. Trải qua nhiều năm tìm tòi, học hỏi, đến giữa năm 2023, sản phẩm mật mía mang thương hiệu Miền Xanh chính thức ra đời. Không chỉ khẳng định hướng đi đúng, dự án "Mật mía Miền Xanh" còn xuất sắc giành giải Nhất Cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Ngãi lần thứ 5 năm 2024. Hiện cơ sở sản xuất của chị Thủy đang tạo việc làm cho 07 lao động và liên kết cùng 10 hộ nông dân trồng lại hơn 05 ha cây mía ở các xã Nghĩa Thuận và Nghĩa Thắng.

Chị Nguyễn Thị Thu Thủy, hộ kinh doanh Miền Trung Xanh, cho biết thêm: Trồng mía so với trồng mì, trồng keo thì gấp 4-5 lần so với cây trồng như vậy, trồng mía là thuần tự nhiên, không phải tốn nhiều công chăm sóc, hữu cơ, tự nhiên nữa nên bà con rất thích.

Anh Nguyễn Tấn Cầu, một trong 10 hộ nông dân liên kết với cơ sở của chị Thủy để trồng mía cung ứng cho sản xuất mật. Gia đình anh Cầu nhiều đời gắn bó với cây mía. Khi nhà máy đường Phổ Phong dừng hoạt động, anh chuyển sang trồng các cây hoa màu. Do không hiệu quả nên ba năm trước, anh quyết định trồng lại cây mía để bán cho tư nhân ép nước và cung cấp cho cơ sở sản xuất mật mía. Anh trồng gối vụ để mía cho thu hoạch quanh năm. Riêng diện tích mía cung ứng cho sản xuất mật được Thủy bao tiêu ổn định.

Anh Nguyễn Tấn Cầu, ở xã Nghĩa Thắng, Tư Nghĩa, Quảng Ngãi, cho biết: Liên kết với nhau làm là không sợ bỏ cây mía mình được, thời điểm thu mua là điện cho mình trước, biểu mình đốn ngày 5 tấn, hay 10 tấn, 3 tấn gì đó, Thủy điện là mình đốn. Giá cả thì Thủy mua ổn định 1,5 triệu/tấn, so với các cây khác thì phải đạt hơn, mình tính lợi nhuận một năm một ha bình quân hết chi phí vẫn còn trên 70 triệu.

Sản phẩm mật mía Miền Trung Xanh được chế biến từ nước mía tươi nguyên chất, đun sôi cô đặc, giữ nguyên hương vị truyền thống. Sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 4 sao và đang cung cấp cho khoảng 20 doanh nghiệp và 60 đại lý tại 30 tỉnh, thành phố trong nước. Đặc biệt sản phẩm đã được xuất khẩu chính ngạch sang New Zealand và theo đường tiểu ngạch sang Mỹ, Trung Quốc. Năm 2024, sản lượng cung ứng cho thị trường khoảng 40.000 lít, mang lại doanh thu khoảng 2,4 tỷ đồng. Khẳng định vị thế ngày càng vững chắc của một thương hiệu đặc sản Quảng Ngãi trên thị trường trong nước và quốc tế.

Chị Nguyễn Thị Thu Thủy, hộ kinh doanh Miền Trung Xanh, cho biết: Khách hàng bây giờ người ta rất muốn trở về với tự nhiên, trở về với nguyên chất, khi mình nói mình làm dòng mật ra từ nước mía và nguyên chất 100%, nên thị hiếu rất là thích, rất là mong muốn, nên ra thị trường được thị trường rất đón nhận. Đặc biệt là người Quảng Ngãi mình, họ dùng cái chai mật mía, người ta nghĩ cái mùi y như tuổi thơ của người ta, gợi nhớ lại tuổi thơ nên người ta cảm thấy rất tự hào, để người ta mang đi làm quà tặng cho bạn bè và những người xung quanh.

Chị Thủy cùng chồng đang tiến hành kế hoạch mở rộng vùng nguyên liệu lên 20ha, không chỉ để tăng sản lượng mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm mật mía. Khôi phục lại nghề truyền thống không chỉ là công việc, mà là một sứ mệnh. Chị Thủy mong muốn mang đến một sản phẩm an toàn, chất lượng, góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, bảo tồn giá trị văn hóa của nghề mía đường tại quê hương Quảng Ngãi. Mỗi chai mật mía không chỉ chứa đựng hương vị ngọt ngào mà còn là tâm huyết, niềm tự hào với quyết tâm gìn giữ những giá trị bền vững cho thế hệ mai sau.

Chị Nguyễn Thị Thu Thủy, hộ kinh doanh Miền Trung Xanh, cho biết thêm: Đến với nghề truyền thống của mình, không phải là vì kinh tế lợi nhuận nữa mà là sứ mệnh, sứ mệnh của mình với bà con nông dân trồng mía, sứ mệnh của mình với những người làm công tại xưởng mình, sứ mệnh của mình với quê hương là phát triển cây mía và làm mật trở lại. Sắp tới mình mở cơ sở 2 và mở rộng cơ sở, ngoài bà con trồng mía tăng thêm gấp 2-3 lần hiện tại, và nhân công của mình cũng phải tăng gấp 2-3 lần so với hiện tại.

 Duy trì những nghề truyền thống, như nghề mía ở Quảng Ngãi, không chỉ là giữ gìn bản sắc quê hương mà còn là cầu nối giữa quá khứ và tương lai. Chị Thủy cùng chồng đang nỗ lực để mỗi bước đi không chỉ giúp phát triển kinh tế gia đình mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống. Mỗi sản phẩm mật mía Miền Xanh tạo ra không chỉ là kết quả của sự kiên trì và lòng yêu nghề, mà còn là minh chứng cho trách nhiệm với cộng đồng và quê hương. Sự tâm huyết và nỗ lực bền bỉ, những giá trị này sẽ giúp nghề mía đường phát triển bền vững và tìm lại niềm tự hào của quê hương Quảng Ngãi.