Giải mã nguyên nhân bão lũ cực đoan tại Nam Á

Nam Á đang trải qua chuỗi ngày tang thương chưa từng có khi lũ quét và sạt lở đất xảy ra dồn dập, tạo nên đợt thiên tai tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ trút xuống Indonesia, Sri Lanka, Thái Lan, Việt Nam và Malaysia. Đáng lưu ý là một số cơn bão năm nay xuất hiện ở khu vực vốn hầu như không có bão — ngay sát xích đạo. 

Thông thường, các cơn xoáy thuận nhiệt đới hiếm khi hình thành sát đường xích đạo, nơi lực Coriolis yếu khiến bão không thể xoay mạnh để trở thành tâm bão hoàn chỉnh. Thế nhưng bão Senyar lại xuất hiện bất ngờ ở 3,8 độ vĩ Bắc, ngay tại eo biển Malacca — một hiện tượng hiếm có. Với lượng mưa khổng lồ, Senyar gây lũ chết người ở Sumatra và miền tây Malaysia. Không dừng lại ở đó, bão Koto từ phía Bắc cũng di chuyển xuống, gây lũ quét và sạt lở ở Philippines trước khi suy yếu, áp sát Việt Nam.

Ở hướng khác, bão Ditwah tàn phá Sri Lanka, quét dọc bờ biển phía Đông và khiến thiệt hại nặng nề. Một phần nguyên nhân khiến Sumatra ngập lụt nghiêm trọng chính là sự tương tác bất thường giữa Koto và Senyar, hai hệ thống bão mạnh hoạt động gần như cùng lúc. Sri Lanka gọi đây là thiên tai “thách thức nhất trong lịch sử quốc gia”.

Theo các nhà khoa học, biến đổi khí hậu thường không làm tăng số lượng bão, nhưng lại làm tăng cường độ. Đại dương ấm hơn tạo thêm nhiều năng lượng hơn cho bão. Khí quyển ẩm hơn dẫn tới mưa cực đoan dễ xảy ra, kéo theo lũ quét và làm gia tăng mức độ nguy hiểm.  Dù chưa thể ngay lập tức khẳng định biến đổi khí hậu khiến các cơn bão lần này trở nên tồi tệ hơn, nhưng tất cả các yếu tố nền đang đẩy hệ thống thời tiết vào trạng thái “siêu nạp”. Những yếu tố cực đoan không còn là ngoại lệ mà đang trở thành xu hướng.